Zijn persoonlijkheidstesten nuttig voor teamontwikkeling? 

Wat is bepalender voor de effectiviteit van een team? Hoe de teamleden met elkaar omgaan of de samenstelling van het team? Lange tijd dacht men het laatste. De focus lag op wat er meegebracht werd aan competenties en persoonlijkheidskenmerken van individuele teamleden. Tot uit onderzoek (zoals het Google onderzoek uit 2016) bleek dat de omgangsnormen veel bepalender zijn voor teameffectiviteit dan gedacht. Met alléén focus op persoonlijkheidskenmerken bouw je dus geen sterk team. Het gaat veel meer om de taal van het team leren spreken.   

Wanneer je ons bij Loof vraagt of wij in de kracht van persoonlijkheidsinstrumenten zoals MBTI, Belbin of Management Drives geloven, is het antwoord: “absoluut”. Maar we geven opdrachtgevers altijd mee dat het belangrijk is vooraf na te denken over het gebruik van deze tools in de dagelijkse praktijk. Zo krijg je dat deze krachtige tools ook daadwerkelijk krachtige teamresultaten opleveren. Hoe je dat doet, beschrijf ik in onderstaande vier tips voor het gebruik van deze tools voor teams. 

Naast inzoomen ook uitzoomen 

Persoonlijkheidstests hebben allereerst als doel om mensen te helpen individuele inzichten op te doen. Voor loopbaanbegeleiding en persoonlijke coaching zijn de inzichten uit deze tools direct van waarde, want dan zoom je bewust in op het individu. Bij de inzet van deze tools in teamverband zien we te vaak dat het bij inzoomen blijft. Zo vertalen teamleden hun persoonlijke inzichten bijvoorbeeld naar eigen behoeften en voorwaarden waaraan hun collega’s moeten voldoen. Met als risico dat het eigenbelang gaat overheersen in de samenwerking. Inzoomen is goed, maar bouwen aan een sterk team vereist ook uitzoomen. Als coaches noemen we dit vaak ‘systemisch kijken naar een team’. Naast aandacht voor de plek die elk teamlid inneemt, is het belangrijk ook aandacht te geven aan de verhoudingen tussen alle teamleden. Hoe kan een individueel teamlid de eigen inzichten leren gebruiken om zijn persoonlijke ontwikkeling te verbinden met de ontwikkeling van het team? 

Gebruik persoonlijkheidstools als teamtaal 

De inzichten die een teamlid opdoet uit het invullen van een persoonlijkheidstest worden vaak samengevoegd in een persoonlijk profiel. Belbin biedt teamleden bijvoorbeeld een of meer rollen die ze van nature goed kunnen vervullen. Bij MBTI kiest een teamlid zijn best passende voorkeurstype. Wanneer het hierbij blijft, kan zo’n profiel al snel verworden tot een beperkend hokje waarin een teamlid vast komt te zitten. Om die reden is het belangrijk om het profiel te zien als startpunt voor de verdere ontwikkeling van het teamlid en de bijbehorende persoonlijkheidsomschrijvingen als nieuwe taal voor de interactie binnen het team. Wanneer de focus verschuift naar het belang van goede interactie tussen teamleden, dan kunnen persoonlijkheidstools de taal bieden voor teamleden om gesprekken te starten die diepgaander zijn dan gewend en meer ruimte bieden voor reflectie. 

Bied teamleden een taalreis aan 

Iedereen weet dat je met een enkel taallesje Duits nog niet in staat bent om je te redden in Duitsland. Misschien gaat het bestellen van een brood bij de bakker nog wel oké. Maar wanneer deze jou vraagt of je bruin, wit en met of zonder pitten wilt, blijkt dat je toch niet zo lekker uit je woorden komt. Toch zien we te vaak dat wel zo wordt omgesprongen met persoonlijkheidstools voor teamontwikkeling. Er wordt flink geïnvesteerd in het invullen van dure vragenlijsten, maar de uitkomsten ervan worden alleen kortstondig besproken als onderdeeltje van een workshop op de hei. Het risico is dan levensgroot dat teamleden bij terugkomst in de praktijk de opgedane inzichten net zo snel weer vergeten. Of de toepassing ervan vermijden uit angst voor ‘taalfouten’. Of elkaar zelfs (wat nog veel erger is!) ongenuanceerd in gekleurde hokjes gaan stoppen en elkaar om de oren slaan met onrealistische verwachtingen. Voordat je een medewerker op zakenreis naar het buitenland stuurt, bied je deze toch zeker ook eerst een uitgebreidere cursus aan? Ga zo ook om met persoonlijkheidstools door teamleden deze eigen te laten maken tijdens een ‘taalreis’. 

Investeer in een veilig leerklimaat 

Uit het eerder genoemde onderzoek blijkt dat de manier waarop teamleden met elkaar omgaan bepalender is voor de teameffectiviteit dan de samenstelling. Investeer daarom bij het gebruik van persoonlijkheidstools voor teamontwikkeling vanaf het allereerste moment in een veilig leerklimaat. Is er bijvoorbeeld weinig tijd om de uitkomsten van de vragenlijsten in teamverband te bespreken? Overweeg dan liever om gewoon een goed gesprek te organiseren over het benutten van de verschillen en laat de investering in de vragenlijsten achterwege. Vraag desnoods een teamcoach om op basis van een van de persoonlijkheidstools een dergelijke teamdialoog te begeleiden, zonder vooraf een vragenlijst in te vullen. Teamleden blijken vaak goed in staat om onder woorden te brengen hoe zij elkaars verschillen ervaren. Een creatief alternatief is nog om de teamleden hun eigen teamrollen te laten bedenken en hun eigen team te typeren tijdens een sessie.