De kracht van een veilige teamomgeving

In het afgelopen jaar hebben wij diverse thema’s belicht in onze webinars. Allemaal thema’s die bijdragen aan het bouwen van Sterke Teams. Het webinar welke het meest door jullie is bekeken, is “De kracht van een veilige teamomgeving”. Daarom deze blog speciaal voor iedereen die het gemist heeft, of de belangrijkste informatie nog een keer tot zich wil nemen. Je leest meer over de definitie en historie van psychologische veiligheid, hoe je een veilige cultuur kunt herkennen en uiteraard hoe je deze kunt ontwikkelen aan de hand van enkele tips.

Wanneer is de term psychologische veiligheid ontstaan?

De aandacht voor dit onderwerp lijkt de afgelopen jaren exponentieel te zijn gegroeid. Nieuw is de term echter niet. Er zijn in de jaren zestig al onderzoeken gepubliceerd over angstgevoelens bij veranderingen op de werkvloer, maar het was de jonge onderzoekster Amy Edmondson die de term in de jaren negentig zijn huidige lading gaf. Zij raakte betrokken bij een onderzoek naar medische missers door zorgteams in ziekenhuizen. De resultaten waren het omgekeerde van wat ze had verwacht: effectieve teams bleken veel meer fouten te maken dan slecht functionerende teams.

Hoe was dat mogelijk? Na lang puzzelen kwam Edmondson erachter dat goed functionerende teams niet zozeer meer fouten maakten, maar dat zij eerder geneigd waren om fouten te rapporteren en met elkaar te bespreken. Een fout was niet iets om te bedekken, een fout werd iets om juist met elkaar te delen en er zo samen van te leren.

Wat wordt bedoeld met psychologische veiligheid?

In Sterke Teams stemmen teamleden hun gedrag zo op elkaar af dat zij een gezamenlijk doel weten te behalen. Een doel dat individueel niet haalbaar is. Van de teamleden vraagt dit om openheid en vertrouwen in het bespreken van ieders bijdrage aan deze teamdoelen. Openheid die ruimte biedt aan ieder teamlid, om er te mogen zijn, om iets in te brengen, om de ideeën van anderen uit te dagen en zelfs om grenzen te kunnen stellen. Dat is waar psychologische veiligheid over gaat.

“Psychological safety is a belief that one will not be punished or humiliated for speaking up with ideas, questions, concerns or mistakes.” Amy Edmondson

Volgens de definitie van Amy Edmondson gaat het daarbij om het bouwen en waarborgen van een cultuur waarin teamleden het vertrouwen hebben dat niemand gestraft of vernederd wordt voor het uiten van ideeën, het stellen van vragen of toegeven van fouten.

Waarom is aandacht voor een psychologisch veilige teamomgeving zo belangrijk?

Teamwerk is voortdurend balanceren tussen van waarde zijn voor anderen en zorgen voor het team zelf. Dit betekent dat teamleden op elkaar moeten kunnen vertrouwen, wat op zichzelf al uitdagend genoeg is. Bovendien streven we allemaal naar bepaalde behoeften in onze interacties met anderen, maar uiten we die behoeften op verschillende wijze. Omdat we ons hier vaak onbewust van zijn, kan het onderlinge contact leiden tot ongemakkelijke situaties. Het is precies dit ongemak wat ervoor zorgt dat de teamdynamiek en de prestaties van het team onder druk komen te staan.

Hoe herken je dat psychologische veiligheid ontbreekt?

Conflicten ontstaan in elk team, maar in een onveilige teamomgeving lopen deze eerder uit de hand. Wanneer de veiligheid ontbreekt spreken teamleden zich namelijk minder vaak uit en houden ze eerder hun bijdrage voor zich. Bovendien spreken ze elkaar minder of zelfs helemaal niet meer aan. Ze gaan fouten verbergen of stoppen zelfs met hulp vragen. Het groeiende ongemak maakt het team een onsamenhangend geheel, waardoor een disfunctionele samenwerking ontstaat en de kans toeneemt dat een team uit elkaar valt.

Hoe kan je psychologische veiligheid in teams versterken?

Wanneer teamleden dit veilige gevoel wel ervaren, zie je dat teamleden zich thuis voelen en het gevoel hebben gewaardeerd te worden. Ze uiten vrijuit hun vragen, meningen en kritiek. Teamleden spreken elkaar aan en bespreken openlijk hun ideeën en fouten. Dit geeft energie en vergroot de productiviteit. Dus hoe zorg je ervoor dat je deze veilige omgeving kunt bieden aan teams?

Er zijn in de afgelopen jaren diverse theorieën en methoden gepubliceerd op dit gebied. Wij belichten in dit artikel de belangrijkste inzichten uit het werk van Amy Edmondson en haar boek “De onbevreesde organisatie”. Zij zegt in dit boek dat leiders de veiligheid kunnen vergroten door in ieder geval de volgende drie dingen te doen:

• Bereid de weg voor; creëer kaders voor het delen van verwachtingen, fouten en zorgen. Benadruk het collectief belang van psychologische veiligheid en geef zelf het goede voorbeeld.
• Nodig uit tot participatie; stel vragen aan teamleden, stimuleer discussie en onderlinge nieuwsgierigheid om ze zo actief uit te nodigen hun meningen te uiten.
• Reageer productief; stimuleer dat er meer geluisterd wordt, dat input gewaardeerd wordt en stel grenzen wanneer er niet constructief op ideeën wordt gereageerd.  

Meer leren?

Uiteraard is het makkelijker gezegd dan gedaan wanneer je een cultuur wilt ontwikkelen waarin alle teamleden zich op hun gemak voelen en tegelijkertijd een optimale bijdrage leveren aan teamdoelen. Kan je wel een beetje hulp gebruiken? Loof voor Sterke Teams kan dit thema bewust met jullie onderzoeken en ontwikkelen met onze gerichte thematraining over Psychologische Veiligheid. Lees er hier meer over.