In veel organisaties wordt geïnvesteerd in leiderschap. Vaak ligt de nadruk hierbij vooral op persoonlijk leiderschap: weten wie je bent, grip krijgen op je eigen gedrag en keuzes maken die passen bij je waarden. Dat is een waardevol begin. Maar investeren in sterk samenwerken vraagt meer. Sterke teams ontstaan pas echt wanneer mensen hun persoonlijk leiderschap vertalen naar interpersoonlijk leiderschap: leiderschap in verbinding met anderen.
In deze blog laten we zien waarom dit type leiderschap zo belangrijk is voor succesvolle samenwerking, welke valkuilen er op de loer liggen en welke praktische stappen je kunt zetten om je interpersoonlijke leiderschap te versterken. Dit is een samenvatting van het webinar dat wij recent hierover gepresenteerd hebben. Het webinar terugkijken kan natuurlijk ook.
Van binnen naar buiten: persoonlijk en interpersoonlijk leiderschap
In een eerder webinar ging het vooral over de innerlijke dialoog die we allemaal kennen: het stemmetje dat kritisch is, dat wil pleasen of dat boos kan worden. Wie zich daarvan bewust is, kan beter leiding geven aan zijn of haar “innerlijke team” en zo vanuit sterk persoonlijk leiderschap actie ondernemen.
Maar in teams gaat het verder dan alleen jezelf begrijpen en daarnaar handelen. Het gaat erom hoe je met dat zelfbewustzijn de interactie met je collega’s vormgeeft. Daar komt interpersoonlijk leiderschap om de hoek kijken: het vermogen om verbinding te maken, door emoties bij anderen aan te voelen en gesprekken te sturen in een richting die de samenwerking versterkt.
Wanneer het lastig wordt: patronen die teams ondermijnen
Iedereen kent de vergaderingen waarin de energie wegloopt: verwijten vliegen door de kamer, iemand trekt zich terug of een ander verdedigt zich voortdurend. De Amerikaanse onderzoeker John Gottman noemt dit de ‘Four Horsemen’: gedragspatronen die relaties en samenwerking ondermijnen.
Belangrijk om te weten: dit gedrag is normaal. We doen het allemaal weleens, zeker onder druk. Het verschil zit in hoe snel het herkend wordt in een team en bijsturing mogelijk is. Hier ligt de sleutel van interpersoonlijk leiderschap: niet wegkijken, maar bewust het gesprek aangaan om het patroon zichtbaar te maken en te kunnen doorbreken.
Sociale intelligentie als fundament
Psycholoog Daniel Goleman maakte onderscheid tussen emotionele intelligentie (bewustzijn van je eigen emoties) en sociale intelligentie (bewustzijn van wat er bij de ander speelt). Beide zijn nodig om effectief samen te werken.
Sterke teamspelers combineren die twee. Ze zijn zich bewust van hun eigen gevoelens en reacties én ze hebben oog voor de emoties en behoeften van hun collega’s. Dat maakt het mogelijk om lastige gesprekken niet uit de weg te gaan, maar ze juist te gebruiken om de samenwerking te versterken.
Verschillen benutten in plaats van vermijden
Geen enkel teamlid is hetzelfde. Verschillen in persoonlijkheid, stijl en behoefte maken samenwerken soms ingewikkeld, maar zijn tegelijk een bron van kracht. Modellen zoals MBTI, DISC of Belbin bieden een raamwerk om die verschillen bespreekbaar te maken.
Belangrijk is wel: gebruik deze modellen als middel, niet als waarheid. Ze helpen om taal te geven aan gedrag en voorkeuren, zodat teamleden elkaar beter begrijpen. Maar uiteindelijk gaat het niet om kleuren of types, maar om de kwaliteit van het gesprek dat je erover voert.
Hoe je interpersoonlijk leiderschap concreet maakt
Interpersoonlijk leiderschap klinkt groot, maar begint klein. Een praktisch hulpmiddel is de “I.Z.I. does it” regel.
- I – Introspectie; kijk eerst naar binnen en merk op wat er in jou gebeurt.
- Z – Zichtbaar maken: maak wat je ervaart helder voor jezelf en deelbaar met anderen (metaforen zijn bijvoorbeeld krachtige hulpmiddelen).
- I – Interveniëren; check hoe het bij anderen speelt en onderzoek samen manieren om verder te gaan.
Dit klinkt misschien eenvoudig, maar vraagt oefening en moed. De kunst is om in het moment een stap terug te doen, op te merken en te benoemen wat er gebeurt, om dan te onderzoeken hoe het beter kan. Juist dat proces aangaan in plaats van ontwijken en daarmee blijven hangen in patronen, is wat sterke teamspelers onderscheidt.
Investeren in sterke teams loont
Sterke teams zijn geen toeval, maar het resultaat van bewuste aandacht voor de interactie tussen teamspelers. Wie investeert in interpersoonlijk leiderschap:
- vergroot de kans op betere teamresultaten,
- versterkt de onderlinge relaties en het vertrouwen,
- en ontwikkelt sociale vaardigheden die verder reiken dan het werk alleen.
Samenwerken wordt zo niet alleen een middel om doelen te bereiken, maar ook een oefenplaats voor verdere persoonlijke groei. Voor jezelf en anderen.
Tot slot
In een complexe en snel veranderende wereld is het vermogen om echt verbinding te maken met elkaar misschien wel de belangrijkste leiderschapsvaardigheid. Bij Loof geloven we dat de wereld meer teamspelers nodig heeft: mensen die hun persoonlijke kracht durven in te zetten in contact met anderen.
Want uiteindelijk is het niet de slimste strategie of het strakste werkproces dat het verschil maakt, maar de kwaliteit van de interactie tussen mensen. En die begint met de moed om verbinding te zoeken. Juist op die momenten dat het spannend is.
